Natuur en landschap langs de Via de la Plata
Opbouw van het landschap
Als je een beetje uitzoomt en de pelgrimsroute als een geheel bekijkt zie je de bijzonder fraaie landschappelijke opbouw van Spanje. En hier trek je als pelgrim dus doorheen!
(Schematische tekening van opbouw Spanje)
Opbouw van het landschap van zuid naar noord:
- Dal van de Guadalquivir, waarin Sevilla ligt
- Sierra Morena
- Zuidelijke Meseta
- Castiliaans Scheidingsgebergte
- Noordelijke Meseta
- Cantabrisch Gebergte
- Berglandschap van Galicië
Zoals je ziet speelt de Meseta de hoofdrol, afgewisseld door opeenvolgende bergketens.
Sierra Norte de Sevilla
Ten noorden van Sevilla komt de pelgrim door het Parque Natural Sierra Norte de Sevilla, dat onderdeel uitmaakt van de Sierra Morena. Het gebied bestaat uit zacht glooiende leisteenheuvels van zo’n 600 tot 700 meter hoogte met bossen, weiden, riviertjes en meren. Er groeien steeneiken, kurkeiken en tamme kastanjes. Onder de eikenbomen scharrelen de zwarte en bruine Iberische varkens op zoek naar eikels.
Zuidelijke Meseta
Als snel verlaat de pelgrim de heuvels en komt op de Zuidelijke Meseta. De Meseta is de gigantische hoogvlakte die bijna heel Centraal-Spanje beslaat en alleen onderbroken wordt door een paar oost-west verlopende bergruggen en rivieren. De overgang in landschap is werkelijk fenomenaal! De wandelaar of fietser komt langs uitgestrekte velden met olijfbomen, wijnstokken en graan. Een enkele keer ontmoet hij een herder die met zijn kudde schapen door het land trekt.
Dehesas
Kenmerkend voor de Extremadura zijn de dehesas. Dit zijn grote, ommuurde gebieden met weiden en bossen, waar de boeren hun vee houden en onder andere kurk en houtskool produceren. Oorspronkelijk waren deze gebieden zeer rijk aan plant- en diersoorten, maar veel zijn door eeuwenlange ontbossing en het afbranden van de vegetatie sterk verarmd. Dan blijven soortenarme vegetaties over waarin slechts één soort struik domineert, zoals de cistusroos, gele brem of struikheide. De Spaanse overheid doet pogingen om het agro-ecosysteem van de dehesa te herstellen en de soortenrijkdom terug te krijgen.
Castiliaans Scheidingsgebergte
Ongeveer halverwege de route op de grens tussen de Extremadura en Castilië & León wordt de Meseta onderbroken door het Castiliaans Scheidingsgebergte. De hoogste toppen van dit gebergte zijn meer dan 2500 meter hoog en met eeuwige sneeuw bedekt. Maar gelukkig hoeft de pelgrim niet zo hoog te klimmen: de Pico de la Dueña op 1170 meter hoogte is de hoogste te nemen horde. In de bossen groeit de Pyreneese eik en komen de wolf, de lynx en de steenbok voor. Bijzondere vogels zijn hier de keizerarend, de zwarte gier en de zwarte ooievaar.
Noordelijke Meseta
Vervolgens komt de wandelaar opnieuw op de Meseta, in dit geval de Noordelijke Meseta. Rondom Zamora zijn uitgestrekte velden met tarwe en gerst. Maar pas op: in de zomer kan het hier zinderend heet zijn!
Sierra Cabrera
Om verder te gaan over de Camino Mozarabe, die hier ook wel de Camino Sanabrés wordt genoemd, slaat men bij Granja de Moreruela in westelijke richting af. Nu komt de pelgrim door de Sierra Cabrera, dat gelegen is in het westelijke deel van het Cantabrisch Gebergte. De Sierra Cabrera vormt de scheiding tussen Galicië en Centraal-Spanje.
Ten noorden van het stadje Puebla de Sanabria ligt het Natuurpark Meer van Sanabria en Omgeving. Het is een bergachtig gebied met diepe valleien waarin ook de naamgever van het park, het meer van Sanabria ligt. Dit is het grootste natuurlijke meer van Spanje met een oppervlakte van 318 hectare. Uit ecologisch oogpunt is het interessant dat de bergen de grens vormen tussen het Atlantische en Mediterrane klimaat, waardoor er vochtminnende en warmteminnende plantensoorten voorkomen. Atlantische soorten zijn bijvoorbeeld varens en de gaspeldoorn, onder de Mediterrane soorten vallen aardbeiboom, tijm en rozemarijn. Ook komen hier enkele bijzondere, endemische plantensoorten voor, die in De Lokroep worden beschreven.
Vervolgens moet de pelgrim tussen Requejo en Lubián wel nog even de Padornelapas over, het hoogste punt van de hele route (1360 m). Je kunt hier ook de tunnel onder de pas nemen, maar let goed op want het verkeer rijdt hard en het voetpad is smal!
Berglandschap van Galicië
Galicië wordt gekenmerkt door een atlantisch klimaat met mediterrane invloeden in het zuiden en continentale invloeden in het oosten. Het regent er veel, waardoor het land groen is. Verder is het land bergachtig met bergketens die oprijzen tot 2000 meter hoogte. Er is veel bos; hier groeien bomen die de verschillende klimatologische invloeden representeren, zoals zomereik, Pyreneese eik, kurkeik, zilverspar en beuk. Het grootste deel van de bevolking woont in de steden en de kustgebieden. Het binnenland is dun bevolkt; de dorpen zijn klein en liggen geïsoleerd in het landschap. Er is veel kleingrondbezit, waar keuterboertjes hun vee houden en aardappelen, mais en groenten verbouwen.
Typische dieren voor Galicië zijn het Galicische paard, dat vrij in de bergen rondloopt, de blonde koeien die voornamelijk voor het vlees gefokt worden en een oud, inheems kippenras met goudbruine veren, galiña de Mos genaamd, dat heerlijk in de pot smaakt. In het land komt een van de grootste populaties van wolven van West-Europa voor. Verder leven er in de bossen onder andere herten, reeën, wilde zwijnen en wilde geiten.
Kijk in De Lokroep van de Camino voor nog veel meer informatie over mediterrane bossen en dehesas, nationale parken langs de route en de planten en dieren die erin leven, en transhumance. Transhumance is het verschijnsel waarbij herders eeuwenlang in het voorjaar hun kuddes van de laaggelegen winterweiden in het zuiden van het Iberisch Schiereiland naar de hooggelegen zomerweiden in het noorden en noordoosten van het Schiereiland brachten en omgekeerd in de herfst. Deze praktijk was met name in de late Middeleeuwen van groot economisch belang voor Spanje en bracht rijkdom in Castilië. Ook zorgde zij voor het ontstaan van een speciale herderscultuur met een mengeling van elementen uit verschillende streken.
